Vitamine C gebrek bij de cavia

 Auteur: Dr. Andrea Laumen, dierenarts bij Kliniek Klaver4dieren

Cavia’s zijn niet in staat zelf vitamine C aan te maken. Dit komt doordat zij, net als de mens, een gen missen voor de aanmaak van een bepaald enzym. Zij moeten dus vitamine C via de voeding binnenkrijgen. Maar wat gebeurt er als cavia’s een tekort hebben aan vitamine C? In dit artikel wordt aandacht besteed aan de oorzaken, de verschijnselen, de behandeling en de preventie van vitamine C deficiëntie.

Functies van vitamine C
Vitamine C is nodig om collageen te kunnen aanmaken. Collageen is een eiwit in bindweefsel, dat stevigheid en elasticiteit geeft aan o.a. de botten, haren en de huid. Ook in het centrale zenuwstelsel – de hersenen en zenuwen – is vitamine C belangrijk. Hier functioneert het met name als een zogenoemde ‘antioxidant’. Dat betekent dat het schadelijke deeltjes wegvangt, waarmee het voorkomt dat het zenuwstelsel door deze deeltjes wordt aangetast. Vitamine C speelt daarnaast een rol in het behoud van een gezond gebit.

Oorzaken
Een gezonde cavia heeft tussen de 10 mg en 30 mg vitamine C per kg per dag nodig. Het teveel dat de cavia binnenkrijgt, wordt uit geplast. Het heeft dus geen zin om één keer in de week heel veel te geven, want het wordt niet langdurig opgeslagen in het lichaam. Een van de meest voorkomende oorzaken van vitamine C tekort ligt in de voeding. Veel
commercieel caviavoer is verrijkt met extra vitaminen. Echter wordt onder invloed van licht, warmte en vocht toch een deel van die vitamine C afgebroken. Verder kunnen cavia’s heel kieskeurig zijn; als ze gemengd voer krijgen kunnen ze nét de brokjes eruit pikken die amper vitamine C bevatten. Veel groente- en fruitsoorten bevatten ook te weinig vitamine C. Denk hierbij aan komkommer en appel. Paprika (m.n. rood) en broccoli daarentegen zijn juist heel rijk aan vitamine C.
Een andere oorzaak is bij jonge dieren te vinden. Voor hun snelle groei heeft hun lijfje een grote behoefte aan vitamine C. Als zij dan onvoldoende binnen krijgen, kan ook een tekort ontstaan. Ten derde kan ziekte het dier weerhouden voldoende te eten. Denk hierbij aan gebitsproblemen of andere ziektes waardoor cavia’s weigeren te eten. Als dit lang aanhoudt, kunnen zij tevens een tekort krijgen.

Verschijnselen
Bij de cavia zie je vitamine C gebrek terug als slecht helende wondjes, bloedinkjes van het tandvlees, onderhuidse bloedinkjes en interne bloedingen (in de darmen, spieren en zelfs hersenen). Ook kan de cavia moeite krijgen met wandelen door pijnlijke, gezwollen gewrichten. Te weinig vitamine C betekent ook slechte collageen-aanmaak. Dit zorgt voor brozere botten. Dit uit zich in slechte verankering van de snijtanden, waardoor ze kunnen uitvallen. De tanden kunnen ook breken of in een verkeerde stand gaan staan, wat het eten bemoeilijkt en de eetlust doet afnemen. Hierdoor kan de cavia gewicht verliezen en diarree krijgen. 1 Vitamine C is heel belangrijk bij het vasthouden van vitamine E. Dus als ze te weinig vitamine C krijgen, ontstaat als gevolg een gebrek aan vitamine E. Hierdoor kan er verlamming, met name aan de achterhand, ontstaan. Dit geeft de kenmerkende ‘bunny-hop’ als de cavia zich probeert voort te bewegen. Verder gaat zonder vitamine C gaat de weerstand achteruit. Cavia’s zijn dan vatbaarder voor infecties. Over het algemeen treden de eerste verschijnselen op 2 weken na het ontwikkelen van een echt vitamine C gebrek.

Behandeling
De cavia moet bij daadwerkelijk gebrek direct dagelijks 50 tot 100 mg/kg/dag aan vitamine C krijgen. Dat kan via tabletten en druppels. Er worden ook pijnstillers gegeven en een patiënt die gestopt is met eten zal gedwangvoerd moeten worden totdat deze weer zelfstandig eet. Dit kan met gevijzeld eigen voer of speciale poeders (verkrijgbaar bij de dierenarts), die wordt aangemaakt tot een papje wat ze makkelijk kunnen eten. Vanwege broze botten moet met de cavia voorzichtig worden omgegaan om letsel en botbreuken te voorkomen. Als de conditie van de cavia weer vooruit gaat (vaak zie je al verbetering met één week), is het wel aan te raden het dier te laten wandelen om weer spieren op te bouwen.

Preventie
Het is belangrijk dat cavia’s voer krijgen dat specifiek voor hen bedoeld en gemaakt is. Tegenwoordig is veel caviavoer gesupplementeerd met vitamine C. Helaas geeft men vaak nog konijnenvoer en algemene knaagdiervoeders aan de cavia en die zijn niet gesupplementeerd. Lees dus goed de verpakking! Het geven van vitamine C rijke groentes wordt ook sterk aangeraden. Verder kan de cavia dagelijks een extra tabletje vitamine C gegeven worden. Veel drogisterijen verkopen tabletten van 50 of 60 mg voor humane consumptie, die de meeste cavia’s gelukkig erg lekker vinden. Tabletjes oplossen in water wordt minder aanbevolen, omdat daglicht en ijzer van de drinkfles ervoor kan zorgen dat de vitamine C snel wordt afgebroken.